THÀNH PHỐ MỚI VẬN HỘI MỚI
ĐÔ THỊ HÓA ĐỂ ĐÀ NẴNG TRỞ THÀNH
CỰC TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CỦA CẢ NƯỚC
Từ ngày 1/7/2025, Đà Nẵng là thành phố có diện tích lớn nhất trong 6 thành phố trực thuộc Trung ương hiện nay. Đà Nẵng có nhiều cơ hội để phát triển trở thành cực tăng trưởng của đất nước thông qua việc thúc đẩy mạnh mẽ quá trình đô thị hóa.
Đô thị hóa là quá trình chuyển đổi liên tục của cấu trúc và tính chất lao động xã hội theo hướng từ nông nghiệp sang công nghiệp, từ công nghiệp sang dịch vụ và khoa học công nghệ, từ lao động nông nghiệp sang phi nông nghiệp.
Quá trình đô thị hóa làm thay đổi cơ cấu kinh tế, giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua quá trình tập trung dân cư, lao động, tập trung các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ đô thị, tạo ra nhiều cơ hội việc làm. Đô thị hóa góp phần nâng cao chất lượng sống nhờ việc cải thiện điều kiện hạ tầng, dịch vụ y tế, giáo dục, các hoạt động văn hóa, nghệ thuật. Đô thị hóa tạo ra nền tảng để hình thành hệ thống các trung tâm hành chính, kinh tế, văn hóa, khoa học công nghệ.
Đô thị hóa không đồng đều
Trước khi hợp nhất, Đà Nẵng và Quảng Nam có 22 đô thị: thành phố Đà Nẵng là đô thị loại I trực thuộc Trung ương và 21 đô thị thuộc tỉnh (1 đô thị loại II, 1 đô thị loại III, 2 đô thị loại IV và 17 đô thị loại V).
Các đô thị, đặc biệt là các đô thị lớn như thành phố Đà Nẵng (cũ), Hội An và Tam Kỳ đã có những đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, làm thay đổi cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp và dịch vụ, đồng thời góp phần mở rộng quy mô kinh tế của hai địa phương thông qua việc đầu tư phát triển hạ tầng, nhà ở, các khu đô thị mới, khu công nghiệp và khu kinh tế, phát triển các ngành sản xuất công nghiệp và du lịch, dịch vụ đô thị.
Tuy nhiên, hệ thống đô thị phát triển thiếu cân đối, các đô thị có quy mô lớn đều tập trung chủ yếu ở khu vực ven biển phía Đông, trong khi ở khu vực vùng núi phía Tây, đô thị phát triển chậm chạp. Các đô thị chưa có sự phối hợp chia sẻ nguồn lực, chẳng hạn như nguồn lực về du lịch. Chưa có sự phân công nhằm tận dụng lợi thế về nhân lực, đất đai, chẳng hạn như phát triển công nghiệp hỗ trợ.
.jpg)
Tỷ lệ đô thị hóa của hai địa phương không đều, trước sáp nhập tỷ lệ đô thị hóa của Đà Nẵng là 87,8%, Quảng Nam là 30,8%. Quy mô và tốc độ phát triển của các đô thị có sự chênh lệch khá lớn, số đô thị nhỏ chiếm tỷ trọng lớn. Trình độ phát triển của hệ thống hạ tầng của một số đô thị không đáp ứng được nhu cầu. Đã có hiện tượng tốc độ phát triển đất đô thị nhanh hơn tốc độ phát triển của dân số đô thị. Phân khu chức năng trong đô thị còn chồng lấn. Tỷ trọng đất ở trong cơ cấu sử dụng đất đô thị không cân đối với đất dành cho phát triển hạ tầng, các công trình công cộng và đất dành cho sản xuất, thương mại và dịch vụ.
Những tồn tại trong quá trình đô thị hóa đã làm ảnh hưởng đến tốc độ phát triển kinh tế của hai địa phương. Khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, thành phố có tổng cộng 23 phường được thành lập trên cơ sở sáp nhập các địa phương nằm trong khu vực là đô thị và một số xã lân cận nằm ở khu vực nông thôn. Điều này dẫn tới một số tiêu chí về điều kiện hạ tầng, quy mô dân số phi nông nghiệp chưa phù hợp với yêu cầu cho phát triển đô thị.
Gợi ý về giải pháp
Trong không gian phát triển mới, thành phố Đà Nẵng có điều kiện thúc đẩy mạnh mẽ quá trình đô thị hóa, khắc phục những hạn chế trong quá trình phát triển đô thị của hai địa phương, đưa Đà Nẵng nhanh chóng trở thành địa phương có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, có tỷ trọng lớn trong GRDP của cả nước.
Thứ nhất, nhằm phát huy vai trò là động lực phát triển kinh tế của hệ thống đô thị, cần rà soát điều chỉnh lại không gian phát triển thông qua việc rà soát điều chỉnh lại các quy hoạch tỉnh đã được phê duyệt.
Hình thành các vùng đô thị:
(1) Vùng đô thị khu vực phía Bắc với chức năng là trung tâm hành chính, du lịch, thương mại, tài chính, logistics, công nghiệp công nghệ cao, là trung tâm về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, trung tâm văn hóa - thể thao, giáo dục - đào tạo, y tế chất lượng cao, khoa học - công nghệ. Vùng đô thị phía Bắc lấy Đà Nẵng (cũ) là hạt nhân, phát triển ra các khu vực Điện Bàn, Hội An, Đại Lộc;
(2) Vùng đô thị khu vực phía Nam gắn với các khu công nghiệp, khu kinh tế có chức năng phát triển kinh tế công nghiệp, dịch vụ logistics cảng biển, hàng không, thương mại. Vùng đô thị phía Nam là đô thị công nghiệp bao gồm khu vực Núi Thành, Tam Kỳ.
(3) Hình thành chuỗi các đô thị nhỏ phía Tây có chức năng chuyển tiếp, kết nối giao thương với các nước trong Hành lang kinh tế Đông - Tây, chuỗi đô thị dọc tuyến đường sắt kết nối hai sân bay Đà Nẵng và Chu Lai.
Các vùng đô thị được kết nối nhờ mạng lưới hệ thống giao thông đô thị bao gồm hệ thống đường bộ cao tốc vành đai, các tuyến đường ngang như quốc lộ 14B, quốc lộ 14G..., hệ thống đường sắt nội đô và hệ thống giao thông đối ngoại. Việc hình thành các vùng đô thị có chức năng kinh tế rõ nét sẽ khắc phục được hạn chế trong việc phân công nhiệm vụ của từng đô thị, giúp sử dụng được hiệu quả nguồn lực đầu tư.
Thứ hai, thực hiện các giải pháp hiện đại hóa các đô thị. Xây dựng mô hình phát triển đô thị nén theo phương thức tăng mật độ nhưng không tăng quy mô dân số, xây dựng công trình cao tầng kết hợp phát triển giao thông công cộng. Phát triển các cụm đô thị vệ tinh đảm bảo nguyên tắc tiếp cận dịch vụ tốt nhất nhưng bán kính di chuyển ít nhất, điều chỉnh cấu trúc đô thị từ đơn tâm sang đa cực. Giải phóng các khu dân cư thấp tầng, kiệt hẻm, thiếu các điều kiện sinh hoạt tối thiểu, không đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ và dịch bệnh, an ninh trật tự ở các khu vực trung tâm, tăng tối đa diện tích đất dành cho cây xanh.
Thực hiện chuyển đổi số cho các loại hình dịch vụ đô thị, trước hết là các dịch vụ thiết yếu như giao thông, y tế, giáo dục, môi trường nhằm từng bước xây dựng đô thị thông minh. Tập trung phát triển hạ tầng số đi trước một bước để phát triển không gian đô thị theo chiều đứng, tương tự phát triển hạ tầng giao thông để mở rộng đô thị theo chiều ngang.
Các giải pháp mở rộng đô thị theo chiều đứng, bao gồm cả không gian dưới mặt đất, sẽ giúp tăng trưởng kinh tế nhờ nguyên tắc tích tụ. Mật độ cao và đa dạng công năng tạo nên đô thị sầm uất, sống động, hiện đại giảm giá thành các loại hình dịch vụ theo nguyên tắc kinh tế số lượng, tạo ra những hiệu ứng cộng hưởng về sản xuất, tiêu dùng.
Hệ số sử dụng hạ tầng cao làm giảm thiểu lãng phí tài nguyên đất đai. Bán kính di chuyển ngắn, sử dụng giao thông công cộng sẽ giảm khí thải gây ô nhiễm môi trường. Không những vậy, việc phát triển đô thị theo chiều đứng còn tăng hiệu quả của nguồn lực đầu tư, tránh được hiện tượng đầu tư dàn trải trong bối cảnh nguồn vốn đầu tư hạn hẹp. Tận dụng tối đa không gian trên không lẫn dưới mặt đất, mở rộng không gian đô thị nhưng không cần mở rộng địa giới hành chính.
Thứ ba, đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng đô thị. Tập trung nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng trong đô thị, nhất là đối với các khu vực có điều kiện hạ tầng còn thấp so với tiêu chuẩn của đô thị. Nâng tỷ lệ đô thị hóa lên cao hơn trung bình so với cả nước, ít nhất đạt 63,7%. Mở rộng diện tích đất xây dựng đô thị đảm bảo nhu cầu về chỗ ở cho quy mô dân số đến năm 2030, nhu cầu về đất cho xây dựng các công trình công cộng đô thị và nhu cầu phát triển sản xuất.
Phát triển đô thị luôn kéo theo nhu cầu về vốn, công nghệ và lao động là các nhân tố tạo nên tăng trưởng kinh tế. Với nền tảng của hệ thống đô thị có sẵn, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình đô thị hóa sẽ góp phần đưa Đà Nẵng sớm trở thành một cực tăng trưởng mới của Việt Nam.
TS. ĐẶNG VIỆT DŨNG
CUỘC HỘI NGỘ CỦA BẢN SẮC
VÀ KHÁT VỌNG TƯƠNG LAI
Sau gần ba thập kỷ chia tách, Quảng Nam và Đà Nẵng lại “về chung một nhà”. Với người dân hai địa phương, việc sáp nhập không chỉ là câu chuyện hành chính, mà là một sự trở về tự nhiên của những điều vốn dĩ đã không thể tách rời: ký ức, văn hóa, tình cảm quê hương...
Từ góc nhìn của những người từng chứng kiến cuộc chia tay năm 1997 đến tâm thế cởi mở của thế hệ trẻ hôm nay, cuộc hội ngộ giữa hai vùng đất không chỉ mang theo niềm bồi hồi xúc động mà còn chất chứa nhiều kỳ vọng về một thành phố mới đủ tầm vóc để vươn xa, vươn cao cùng tương lai đất nước.
Cuộc hội ngộ của bản sắc
Một sáng tháng Sáu, trong căn nhà nhỏ trên đường Phan Huy Chú, Đà Nẵng, ông Hồ Xuân Tịnh - nguyên Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Nam chậm rãi kể lại ký ức bên tách trà nóng.
Ông nhớ lại những ngày đầu rời Đà Nẵng, mang theo hành trang là ký ức và cả một sứ mệnh. “Lúc chia tách, tôi vẫn công tác tại Bảo tàng Quảng Nam - Đà Nẵng, kiêm quản lý Bảo tàng Điêu khắc Chăm. Khi được phân công về Quảng Nam sau ngày 1/1/1997, anh em chúng tôi đều trong tâm thế bắt đầu một hành trình trở về, mang theo trách nhiệm khôi phục văn hóa cội nguồn trên chính mảnh đất tổ tiên đã mở cõi từ thuở khai thiên lập địa”.
Nói như vậy là bởi, trong dòng chảy lịch sử, Quảng Nam và Đà Nẵng đã nhiều lần tách - nhập nhằm phục vụ cho những yêu cầu phát triển khác nhau qua từng thời kỳ. Đặc biệt, việc chia tách Quảng Nam - Đà Nẵng năm 1997 được xem là bước ngoặt lớn, để từ đó, Đà Nẵng từ một đô thị loại III ven biển, nhanh chóng vươn lên thành đô thị loại I, giữ vai trò trung tâm vùng duyên hải miền Trung; Quảng Nam cũng từng bước vượt khó, thoát khỏi chiếc áo nông nghiệp, trở thành tỉnh công nghiệp - dịch vụ năng động.
Theo ông Hồ Xuân Tịnh, dù đã tách tỉnh gần ba thập kỷ, nhưng với người Đà Nẵng và Quảng Nam, trong sâu thẳm họ vẫn luôn xem hai vùng đất này là một, sự chia tách chỉ nằm ở mặt hành chính chứ trong đời sống và văn hóa người dân dường như không có sự chia tách rõ ràng. Quảng Nam và Đà Nẵng tuy hai mà một. Những lần chia - nhập như những nhịp thở thời cuộc, nhưng văn hóa và ký ức cộng đồng vẫn luôn gắn bó không đổi. Ngay cả người dân hôm nay, dù mang hộ khẩu khác nhau nhưng đều cùng sinh ra từ chung gốc rễ, vẫn chung sống sinh hoạt và đi về thường xuyên giữa hai nơi, vẫn gọi nhau là đồng hương...
Chính từ sự gắn bó máu thịt đó, ông Tịnh cho rằng việc hợp nhất là cơ hội lớn để hai địa phương bổ khuyết và hỗ trợ lẫn nhau.
Một bên có nguồn lực về đô thị hiện đại, hợp tác quốc tế và danh tiếng; một bên có nguồn lực về văn hóa, truyền thống, di sản. Việc chia tách từng giúp mỗi bên phát triển nhanh, nhưng cũng làm mất đi sự cộng hưởng vốn có. Lần hợp nhất này cần phải thiết lập một bản sắc thống nhất đủ mạnh, không phải “hòa tan”, mà là tạo thành một bản thể lớn hơn
Ông Hồ Xuân Tịnh
Ông Tịnh cũng cho rằng, để sự hợp nhất mang lại kết quả thành công nhất, cần phải làm bằng sự thấu hiểu, bằng trí tuệ quy hoạch, và bằng cả sự đồng thuận từ lòng dân.
Là một người từng nhiều năm làm công tác quản lý, phát triển văn hóa, ông cho rằng: “Với một gia tài đồ sộ về di sản văn hóa thế giới, thành phố Đà Nẵng mới cần một chiến lược văn hóa dài hơi, có chiều sâu, không phải chỉ “làm du lịch từ di sản”, mà phải phát triển công nghiệp văn hóa bằng việc xây dựng một chuỗi giá trị: dùng văn hóa để khai thác kinh tế, rồi quay lại dùng kinh tế nuôi văn hóa - đó mới là phát triển bền vững. Và nếu phối hợp thực hiện tốt, sẽ tạo thành một động lực phát triển văn hóa - du lịch không chỉ cho miền Trung, mà cho cả nước”.
.jpg)
Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng lấn sâu, bản sắc địa phương không chỉ là ký ức, mà là vũ khí sinh tồn. Và việc tái định hình một bản sắc chung giữa Quảng Nam và Đà Nẵng sẽ không phải là sự trở về quá khứ, mà là bước tiến chiến lược vì tương lai bền vững của vùng đất một thời là cửa ngõ phương Nam.
Khát vọng thế hệ trẻ hôm nay
Khác với thế hệ cha anh đi trước, những người trẻ của xứ Quảng hôm nay có những cái nhìn đa chiều và rộng mở hơn về việc hợp nhất.
Chị Nguyễn Thị Ngọc Diễm (quê Phú Ninh), một người sáng tạo nội dung số về thị trường quốc tế, chia sẻ: “Là thạc sĩ tốt nghiệp ngành hành chính công, mình nhìn nhận việc hợp nhất Quảng Nam và Đà Nẵng là phù hợp với xu thế phát triển, nếu có quyết sách đúng và tầm nhìn dài hạn. Việc chọn tên Đà Nẵng không làm mất đi giá trị hay bản sắc của người Quảng, bởi tên gọi chỉ là hình thức, cái tên Quảng Nam dù mất đi trên bản đồ thì vẫn còn sống mãi trong trái tim người Quảng yêu quê, cũng như cái gốc Quảng vẫn hiện diện trong nếp nghĩ, lối sống, tinh thần mỗi người. Điều quan trọng là biết gìn giữ, tiếp nối văn hóa từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng tình yêu và trách nhiệm với mảnh đất đã sinh ra mình”.
Còn với Nguyễn Vũ Duy (21 tuổi, quê Quảng Nam), sinh viên năm cuối ngành Marketing tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng - thế hệ sinh ra và lớn lên sau thời điểm chia tách năm 1997 - thì sự gắn bó giữa hai vùng đất là điều tự nhiên như hơi thở. Sinh ra ở Quảng Nam, nhưng phần lớn thanh xuân của Duy lại gắn bó với Đà Nẵng, từ những chuyến xe buýt đến trường, những giờ miệt mài trên giảng đường cho đến cả những va vấp, trưởng thành đầu đời.
“Thật lòng mà nói, với thế hệ trẻ như em, ranh giới giữa Quảng Nam và Đà Nẵng dường như chỉ mang tính hành chính. Chúng em học tập, làm việc, kết nối bạn bè xuyên suốt hai địa phương mà chẳng bao giờ cảm thấy có một vạch ngăn cách nào cả. Có lẽ, so với các thế hệ đi trước, em nghĩ chúng em nhìn nhận việc hợp nhất Quảng Nam - Đà Nẵng một cách cởi mở và thực tế hơn. Chúng em không bị bó hẹp trong định kiến địa phương hay nỗi lo mất tên, mất gốc. Điều chúng em quan tâm là sự kết nối, hiệu quả và cơ hội phát triển thực sự”.
Duy tin rằng trong thời đại công nghệ và hợp tác vùng ngày càng sâu rộng, ranh giới địa lý ngày càng mờ nhạt. Thay vì loay hoay giữ từng mảnh riêng lẻ, việc hợp nhất có thể mở ra không gian phát triển lớn hơn, hài hòa hơn, nơi những thế mạnh của từng địa phương không còn bị chia cắt mà có thể bổ sung, cộng hưởng cho nhau.
Duy cho biết: “Em hình dung về một thành phố Đà Nẵng mới không chỉ rộng hơn về địa lý mà còn sâu sắc hơn về bản sắc, mạnh mẽ hơn về tầm nhìn. Đó sẽ là nơi kết nối chiều sâu văn hóa, di sản, làng nghề của Quảng Nam với tinh thần đổi mới, hiện đại và công nghệ của Đà Nẵng. Khi ấy, chúng ta không chỉ có thêm các hành lang kinh tế liên vùng, mà còn tạo ra động lực cho logistics, du lịch xanh, nông nghiệp công nghệ cao và cả các không gian văn hóa nghệ thuật cộng đồng”.
Là người trẻ được đào tạo trong ngành Marketing, Duy mong muốn được góp phần vào việc quảng bá hình ảnh của thành phố Đà Nẵng mới - một điểm đến hiện đại, gần gũi với giới trẻ nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa. Dù trong các chiến dịch truyền thông, dự án cộng đồng hay các hoạt động khởi nghiệp, Duy đều khao khát góp một phần sức trẻ vào hành trình kiến tạo một thành phố đáng sống, nơi người trẻ có thể học tập, làm việc, khởi nghiệp và cống hiến ngay trên chính quê hương mình. “Chúng em không cần phải rời đi để tìm cơ hội. Chúng em muốn ở lại để tạo ra cơ hội. Một Đà Nẵng mới năng động, sáng tạo, nhân văn - đó là điều thế hệ em muốn cùng vun đắp” - Duy nói.
HÀ XUYÊN KHÊ
TẦM NHÌN KINH TẾ MỚI
Thành phố Đà Nẵng mới sở hữu không gian địa lý được mở rộng đáng kể, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương có diện tích lớn nhất cả nước với gần 12.000 km2, dân số hơn 3 triệu người.
HỆ thống tài nguyên thiên nhiên phong phú, quỹ đất lớn và không gian phát triển có nhiều dư địa là cơ hội rất lớn để thành phố hướng tới việc xây dựng một đô thị công nghiệp - thương mại - tài chính kiểu mới, tiệm cận với các trung tâm kinh tế hàng đầu khu vực như Singapore.
Những điểm nghẽn trong phát triển kinh tế do hạn chế về không gian, quỹ đất có điều kiện để giải quyết. Thành phố có thể thuận lợi giải quyết những khó khăn trong thu hút các nhà đầu tư lớn, phát triển các vùng công nghiệp mới, các trung tâm đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo do thiếu hụt quỹ đất.
Tại lễ công bố sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã tại Đà Nẵng ngày 30-6-2025, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú nhấn mạnh, trước hết thành phố cần khẩn trương khớp nối quy hoạch hai địa phương, hoàn thiện quy hoạch tổng thể, đảm bảo phát triển đồng bộ, hài hòa, khai thác có hiệu quả, tiềm năng, lợi thế của thành phố Đà Nẵng mới.
Trước đó, làm việc với thành phố, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình khi nói về những nhiệm vụ mà thành phố Đà Nẵng mới phải thực hiện đã nhấn mạnh: “Bây giờ Đà Nẵng mới rộng hơn nhiều thì tầm nhìn cũng phải rộng hơn, mối quan tâm cũng phải rộng hơn, đều cấp hơn, cần phải nghĩ đến sự kết nối với các khu kinh tế, các tiềm lực khác ở Chu Lai, Tam Kỳ…”.
Dưới góc nhìn chuyên gia, TS. Bùi Ngọc Như Nguyệt, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, phân tích: “Thành phố Đà Nẵng mới phải xác định mục tiêu phát triển chiến lược và mô hình kinh tế phù hợp để phát huy tối đa lợi thế sẵn có. Về mục tiêu phát triển, Đà Nẵng cần xác định mục tiêu trở thành cực tăng trưởng trọng điểm quốc gia và là một trong những thành phố có năng lực cạnh tranh cao của quốc gia và khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Tập trung đầu tư phát triển mạnh các ngành kinh tế biển gắn với bảo vệ an ninh, chủ quyền biển, đảo; phát triển hiện đại hóa các ngành dịch vụ, nhất là dịch vụ biển, du lịch, thương mại, tài chính - ngân hàng, giáo dục - đào tạo, y tế và chăm sóc sức khỏe chất lượng cao. Phát triển ngành công nghiệp cơ khí ô tô, cơ khí chế tạo, điện khí mang tầm khu vực; hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu, chế biến sâu sản phẩm nông lâm nghiệp mang tầm quốc gia; sớm trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghệ cao và khởi nghiệp quốc gia.
Về mô hình tăng trưởng, để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng 2 con số đã đặt ra, cần sớm đẩy mạnh tái cấu trúc kinh tế theo hướng nâng cao năng suất lao động và trên cơ sở ứng dụng các mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu, lấy khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo làm động lực và nguồn lực chủ yếu để phát triển; phát triển các mô hình kinh tế có tính bền vững và hiệu quả như mô hình kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế chia sẻ, kinh tế đêm..; thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế”.
Cũng theo TS. Bùi Ngọc Như Nguyệt, để đạt được các mục tiêu đã đặt ra, thành phố Đà Nẵng mới sẽ cần những chính sách và giải pháp đột phá mang tính hệ thống.
Thứ nhất, phát huy hiệu quả các cơ chế, chính sách, quy định mới, đột phá đã ban hành như: Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 136/2024/QH15 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng. Các cơ chế chính sách đặc thù cho phép thành phố tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai để giải phóng nguồn lực kinh tế. Đồng thời tiếp tục hoàn thiện thể chế để Đà Nẵng mới phát triển; đề xuất Trung ương ban hành các cơ chế để thành phố thực hiện các dự án động lực trọng điểm mới.
Thứ hai, kết nối đồng bộ hệ thống giao thông và hạ tầng đô thị. Sớm hoàn thiện và khai thác hiệu quả hệ thống thông tin, dữ liệu, trao đổi thông tin kinh tế - xã hội.
Thứ ba, tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút các chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ, tài chính, đào tạo lao động có tay nghề cao đáp ứng với yêu cầu thị trường và của nhà đầu tư. Bên cạnh đó, thành phố cần mở rộng quy mô và tầm ảnh hưởng của những mô hình đột phá phát triển mà thành phố Đà Nẵng đang xây dựng như trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do.
DIỆU NGÂN
NGHĨ ĐÚNG, LÀM ĐÚNG
Hàm ý của câu chuyện thay đổi tên gọi đơn vị hành chính cấp tỉnh ở nhiều địa phương thuộc diện hợp nhất lần này không phải là sự đoạn tuyệt với quá khứ, mà chỉ cốt khẳng định những cột mốc phát triển mang tính lịch sử.
Đối với TP. Đà Nẵng sau hợp nhất, năm 1976 là cột mốc phát triển quan trọng, xây dựng lại quê hương sau chiến tranh, năm 1997 là cột mốc phát triển quan trọng tiếp theo và năm 2025 là cột mốc phát triển quan trọng tiếp nữa…
Không có cột mốc phát triển năm 1997, chưa chắc đã có một Đà Nẵng trước hợp nhất vươn mình ngoạn mục để trở thành đô thị loại I, để trở thành điểm đến du lịch đầy hấp dẫn, để trở thành thành phố trực thuộc Trung ương từng được chọn đăng cai Tuần lễ Cấp cao APEC 2017 và là chiếc nôi của Lễ hội Pháo hoa Quốc tế Đà Nẵng DIFF cũng như của Liên hoan Phim châu Á Đà Nẵng DANAFF...
Không có cột mốc phát triển năm 1997, chưa chắc đã có một Quảng Nam trước hợp nhất cũng vươn mình ấn tượng với sự tỏa sáng của hai di sản văn hóa thế giới là đô thị cổ Hội An và khu đền tháp Mỹ Sơn cùng triển vọng thu hút đầu tư của Khu kinh tế mở Chu Lai với đề án nâng cấp sân bay quốc tế Chu Lai và cảng biển quốc tế Kỳ Hà…
Những thành tựu nổi bật vừa nêu của gần ba thập niên “ra riêng” để cùng vượt lên chính mình từ cột mốc phát triển 1997 cũng chính là thời cơ, là động lực để thành phố Đà Nẵng sau hợp nhất tiếp tục bước qua ngưỡng cửa kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc. Tuy nhiên nguồn nhân lực với những tố chất của người Quảng mới chính là thời cơ, là động lực chủ yếu nhất để thành phố Đà Nẵng sau hợp nhất vượt lên chính mình từ cột mốc phát triển 2025.
Người Quảng với phẩm chất hiếu học của vùng đất “Ngũ phụng tề phi” và tinh thần “chi bằng học” được trao truyền từ nhà yêu nước Phan Châu Trinh. Phẩm chất hay cãi bao gồm khả năng cãi lại chính mình, được hiểu là tư duy phản biện, là cách tiếp cận vấn đề từ nhiều chiều kích khác nhau. Điều này nhằm tìm ra lời giải tối ưu, cùng tinh thần khoan dung về văn hóa, sẵn sàng chấp nhận cái khác mình… Đây cũng là ưu thế vượt trội trong việc tiếp thu cái mới, làm chủ khoa học công nghệ, yếu tố được xem là quyết định, là then chốt của then chốt trong phát triển hiện nay.
Ưu thế vượt trội này cũng là tiền đề để đánh giá, lựa chọn, sàng lọc đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp tỉnh và cấp xã, nhất là đối với chức danh người đứng đầu; đồng thời là tiền đề để thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XIII về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Người đứng đầu thiếu tinh thần cầu thị, không biết lắng nghe, không thấy “người chê ta đúng mới là thầy ta”, lúc nào chỉ muốn làm theo ý mình, cho mình là duy nhất đúng… khó có thể đưa Nghị quyết số 57-NQ/TW vào cuộc sống.
Chỉ có người đứng đầu thực sự cầu thị, biết cãi lại chính mình mới có thể lãnh đạo triển khai hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW trước hết ở hai khía cạnh chính: một là, đầu tư để đội ngũ trí thức đóng góp chất xám qua các công trình nghiên cứu chất lượng cao cũng như qua các ý kiến phản biện tâm huyết giàu hàm lượng khoa học; hai là, đầu tư để nâng cấp, hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng công nghệ, từ hệ thống đèn tín hiệu ở các giao lộ cho đến công nghệ nhận diện nhân trắc học ở nơi công cộng…
Đương nhiên bên cạnh những thời cơ và ưu thế vượt trội kể trên, thành phố Đà Nẵng sau hợp nhất cũng phải đối mặt đương đầu với không ít nguy cơ và thách thức.
Đầu tiên là độ thích nghi trong thực thi công vụ theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp đòi hỏi cán bộ công chức viên chức cả cấp tỉnh lẫn cấp xã, nhất là cấp tỉnh, đều phải thay đổi cách nghĩ cách làm trước đây khi còn mô hình chính quyền địa phương ba cấp, nghĩa là còn cấp huyện trung gian.
Hai là, độ đồng đều mà không bình quân chủ nghĩa trong phân bổ nguồn lực đầu tư để làm thế nào vừa đảm bảo triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu trọng tâm trọng điểm nhằm tạo động lực “đầu tàu” thúc đẩy phát triển, lại vừa đảm bảo chính sách an sinh xã hội đối với các đối tượng yếu thế, các địa bàn khó khăn… nhằm thực hiện phương châm “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Ba là, độ cân đối giữa yêu cầu vừa chạy vừa xếp hàng theo tinh thần tăng tốc “Mau với chứ! Thời gian không đứng đợi!” - câu thơ “thời sự” nhất trong bài thơ Giục giã của Xuân Diệu - với yêu cầu đảm bảo thực chất chất lượng, đảm bảo hiệu lực hiệu quả cao, nghĩa là vừa phải khẩn trương trong hành động lại vừa phải thấu đáo trong tư duy.
Nhà phê bình văn học người Trung Quốc Kim Thánh Thán từng nói rất chí lý về mối quan hệ giữa tư duy và hành động, rằng nghĩ mà đúng thì chỉ cần đi vài bước cũng có thể đến cái nơi cần đến; còn nghĩ mà không đúng thì càng đi càng xa cái nơi muốn đến…
BÙI VĂN TIẾNG
KHU THƯƠNG MAI TỰ DO ĐÀ NẴNG:
CẦN MỞ RỘNG BIÊN ĐỘ
Với tiềm năng, nền tảng vốn có, hầu hết người dân thành phố Đà Nẵng mới rất kỳ vọng vào sự phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Sự kỳ vọng ấy dựa trên nhiều cơ sở, trong đó tín hiệu khả quan là việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế; và hiện nay, thành phố gấp rút triển khai khu thương mại tự do với nhiều cơ chế chính sách vượt trội.
Từ ý tưởng đến thực tiễn
Sau nhiều năm xây dựng ý tưởng, ngày 27/5 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về phát triển trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Nghị quyết này có hiệu lực từ ngày 1-9 tới đây. Theo đó, trung tâm tài chính quốc tế đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng; sẽ phát triển sản phẩm riêng biệt cũng như phát huy thế mạnh từng địa phương.
Với Đà Nẵng, trung tâm tài chính quốc tế sẽ phát triển tài chính xanh, ứng dụng công nghệ tài chính, dịch vụ số... Thành phố cũng thử nghiệm có kiểm soát tài sản số, tiền số, thanh toán và thu hút các quỹ đầu tư, quỹ kiều hối, công ty quản lý quỹ vừa và nhỏ. Hiện hai thành phố đã chuẩn bị nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, hạ tầng và xúc tiến đầu tư với các nhà đầu tư chiến lược, tài chính để xây dựng, vận hành trung tâm tài chính quốc tế. Dù mới trong giai đoạn khởi đầu nhưng gần đây, nhiều nhà đầu tư tài chính hàng đầu thế giới đã đến Đà Nẵng nghiên cứu và tìm kiếm cơ hội đầu tư.
Lâu nay, Đà Nẵng được biết đến là thành phố tiên phong trong đổi mới sáng tạo. Từ những lợi thế vốn có, ngày 26-6-2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 136 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng. Với hàng loạt cơ chế có tính vượt trội chưa từng có tiền lệ, đây được xem là đường băng để thành phố Đà Nẵng cất cánh trong giai đoạn tới. Theo đó, Khu thương mại tự do - trung tâm tài chính quốc tế sẽ là lõi của cơ chế đặc thù.
Sau thời gian chuẩn bị, ngày 13-6 vừa qua, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký quyết định thành lập Khu thương mại tự do thành phố Đà Nẵng với quy mô hơn 1.881ha, tại 7 vị trí không liền kề trên địa bàn quận Liên Chiểu và huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng (cũ). Quyết định này đánh dấu mốc quan trọng nhằm cụ thể hóa các nghị quyết của Quốc hội, Nghị quyết 43 của Bộ Chính trị về xây dựng thành phố Đà Nẵng.
Cần mở rộng biên độ
Khu thương mại tự do Đà Nẵng là mô hình thí điểm đầu tiên của Việt Nam với mục tiêu trở thành trung tâm tiên phong cho các thể chế kinh tế hiện đại, là nơi thử nghiệm năng động các cơ chế, chính sách mới nhằm thu hút đầu tư chiến lược, thúc đẩy sản xuất, thương mại - dịch vụ và hội nhập quốc tế sâu rộng. Theo tính toán, một khi đi vào hoạt động, Khu thương mại tự do sẽ đóng góp 12 - 26% GRDP của Đà Nẵng. Không chỉ là tâm điểm của miền Trung và Tây Nguyên, Đà Nẵng sẽ định vị kinh tế kết nối khu vực.
Theo ông Vũ Quang Hùng - Trưởng Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng (cơ quan quản lý trực tiếp Khu thương mại tự do, đồng thời là đầu mối hỗ trợ nhà đầu tư): Cơ chế chính sách đặc thù vượt trội sẽ là cơ hội vàng thu hút nhà đầu tư. Đối với nhà đầu tư chiến lược được hưởng chế độ ưu đãi về thuế, ưu tiên về thủ tục hải quan theo quy định của pháp luật về hải quan. Nhà đầu tư các dự án thuộc lĩnh vực công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ chip bán dẫn, công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thông tin, đổi mới sáng tạo, nghiên cứu và phát triển gắn với đào tạo được lựa chọn hình thức Nhà nước cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê...
.jpg)
Tuy nhiên, 7 vị trí khu thương mại tự do cũng chỉ xoay quanh cảng biển quốc tế Liên Chiểu. Theo các chuyên gia, cần mở rộng không gian khu thương mại tự do về phía nam thành phố Đà Nẵng (Quảng Nam trước đây). Bởi hiện nay, hệ sinh thái kinh tế Đà Nẵng được xây dựng trên mạng lưới hạ tầng liền mạch, đảm bảo dòng chảy thông suốt của hàng hóa, dịch vụ và con người. Ngoài Cảng Liên Chiểu thì Cảng Chu Lai cũng là đầu mối logistics rất quan trọng. Khu kinh tế mở Chu Lai là một trong những khu kinh tế ra đời sớm và rất thành công, đóng góp hơn 70% ngân sách cho tỉnh Quảng Nam (trước đây). Sân bay quốc tế Đà Nẵng và Sân bay quốc tế Chu Lai đảm bảo kết nối hàng không.
Mở rộng khu thương mại tự do về phía Nam nhằm mở rộng không gian phát triển là tầm nhìn lâu dài để giảm tải cho vùng lõi đô thị Đà Nẵng, kéo dài chuỗi phát triển về phía Nam – nơi có nhiều ngành cơ khí, chế tạo ô tô hàng đầu của cả nước. Trong giai đoạn này, cần tích hợp quy hoạch giữa tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng trước đây để có những điều chỉnh kịp thời. Mục tiêu đặt ra là quy hoạch, mở rộng biên độ phát triển thành phố Đà Nẵng mới dựa trên nguồn lực tự nhiên hiện có và cơ chế vượt trội mà Trung ương đã dành riêng cho thành phố Đà Nẵng.
Từ nền tảng hiện có, thành phố Đà Nẵng mới không chỉ là phép cộng về kinh tế của tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng trước đây mà phải là thành phố đi tiên phong trong phát triển kinh tế, đổi mới sáng tạo. Khu thương mại tự do - trung tâm tài chính quốc tế - cảng biển miễn thuế là hệ sinh thái mới để Đà Nẵng bước vào giai đoạn mới - trở thành đô thị động lực của cả nước.
ĐỖ VINH
Zalo Báo và phát thanh, truyền hình Đà Nẵng