Cấp thiết rà soát, khớp nối nông thôn mới

Cấp xã cần gỡ khó

Theo ông Trần Văn Mẫn, Chủ tịch UBND xã Nam Trà My, xã Trà Mai (cũ) sau khi về đích nông thôn mới thì không còn hưởng các chế độ thuộc Nghị định 76/2019 về chi trả chế độ chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức; Nghị định 116/2016 về chế độ chính sách cho học sinh. Trong khi xã Trà Don (cũ) là xã đặc biệt khó khăn, vẫn đang thụ hưởng 2 chính sách này. Như vậy, sau sáp nhập, việc triển khai, áp dụng chính sách trên cũng cần được hướng dẫn cụ thể.

“Xã Nam Trà My phấn đấu đạt chuẩn xã nông thôn mới trong giai đoạn 2026 - 2030, song khó khăn nhất vẫn là người dân còn tư tưởng trông chờ, chưa tích cực tham gia. Do đó, việc giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn dưới 5% vào năm 2030, đi kèm với tiêu chí nâng cao thu nhập sẽ rất khó đạt”, ông Mẫn cho biết.

Xã Trà My được thành lập trên cơ sở sáp nhập thị trấn Trà My và 3 xã Trà Dương, Trà Sơn, Trà Giang (thuộc huyện Bắc Trà My cũ). Trong khi thị trấn Trà My quy hoạch đô thị loại V, thì 3 xã còn lại quy hoạch nông thôn.

Ông Ngô Quốc Vương, Chủ tịch UBND xã Trà My cho biết, xã Trà Dương (cũ) được công nhận đạt tiêu chuẩn nông thôn mới năm 2015 và đang xây dựng xã Nông thôn mới nâng cao. Xã Trà Sơn (cũ) đạt 16/19 tiêu chí, xã Trà Giang (cũ) đạt 14/19 tiêu chí trong xây dựng xã nông thôn mới. Việc rà soát, đánh giá kết quả xây dựng nông thôn mới của các xã sau sáp nhập cấp thiết phải có bộ tiêu chí hướng dẫn.

Tương tự, trong 3 xã của huyện Nam Giang (cũ) sáp nhập lại thành xã Bến Giằng, chỉ có xã Tà Bhing (cũ) được công nhận đạt chuẩn xã nông thôn mới năm 2024; còn 2 xã Cà Dy và Tà Pơơ (cũ) chỉ mới đạt 15/19 tiêu chí.

Ông Châu Ngọc Vĩnh, Chủ tịch UBND xã Bến Giằng cho biết, địa phương đặt mục tiêu hoàn thành xây dựng xã nông thôn mới trong giai đoạn 2026 - 2030. Song, đề xuất UBND thành phố Đà Nẵng kiến nghị Trung ương, khi công nhận xã nông thôn mới đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số, cần có bộ tiêu chí riêng để đánh giá thực chất về bộ mặt nông thôn, miền núi, thu nhập người dân, tỷ lệ hộ nghèo... Đồng thời đảm bảo các chế độ chính sách cho học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số được giữ nguyên để đảm bảo quyền lợi.

Đổi mới cách làm nông thôn mới

Ông Nguyễn Xuân Vũ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Đà Nẵng cho biết, sau sáp nhập, toàn thành phố có 70 xã xây dựng nông thôn mới. Trong đó có 31 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 6 xã nông thôn mới nâng cao và 3 xã nông thôn mới kiểu mẫu (theo bộ tiêu chí cũ). Còn lại, 30 xã chưa đạt chuẩn nông thôn mới sau sáp nhập đều nằm ở vùng biên giới, vùng đặc biệt khó khăn.

“Trước đây, tỉnh Quảng Nam (cũ) tập trung nguồn lực đầu tư một số địa phương trọng điểm để tránh việc huyện “trắng” nông thôn mới. Nhưng sáp nhập các xã ở miền núi lại với nhau, trong đó có xã đã đạt chuẩn nông thôn mới, đánh giá chung sẽ không đạt.

Ở các địa phương miền núi, chỉ có xã Sông Vàng (sáp nhập xã Ba và xã Tư, 2 xã nông thôn mới của huyện Đông Giang cũ) và xã Khâm Đức (sáp nhập thị trấn Khâm Đức và xã Phước Xuân thuộc huyện Phước Sơn cũ) vẫn còn duy trì xã nông thôn mới sau sáp nhập”, ông Vũ cho biết.

Định hướng của thành phố là 75% trong số 30 xã này sẽ đạt chuẩn nông thôn mới trong giai đoạn 2026 - 2030 là chuyện không dễ dàng, đặc biệt tiêu chí giảm nghèo. Các xã đều nằm vùng đặc biệt khó khăn nên cần lộ trình đầu tư nhất định và phân loại theo từng xã. Đồng thời, việc đánh giá xã nông thôn mới cần có bộ tiêu chí rõ ràng, phù hợp, nhất là khi Trung ương có chủ trương nhập 2 chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới và giảm nghèo lại với nhau.

“Khi Trung ương ban hành bộ tiêu chí mới thì Sở Nông nghiệp và Môi trường mới có cơ sở để rà soát, đánh giá chính xác xã đạt bao nhiêu tiêu chí, cần đầu tư, hỗ trợ những công trình, dự án nào. Trong thời gian này, cấp xã nên tập trung xây dựng nông thôn mới ngay từ cấp thôn, để khi có bộ tiêu chí mới dễ dàng đánh giá và có cơ sở để đề xuất, kiến nghị”, ông Vũ chia sẻ.

Theo ông Phan Duy Anh, Phó Giám đốc Sở Tài chính thành phố, hiện nay một số xã khu vực miền núi của thành phố có nguồn lực đầu tư xây dựng nông thôn mới khá thấp, chủ yếu lồng ghép từ Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững và Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Đáng chú ý, nguồn lực đầu tư nông thôn mới của 2 địa phương trước khi sáp nhập là Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng (cũ) cũng có sự chênh lệch. Trong khi một huyện Hòa Vang cũ được bố trí ngân sách xây dựng nông thôn mới gần 700 tỷ đồng thì 17 huyện, thị, thành phố của Quảng Nam bố trí khoảng 785 tỷ đồng. Thời gian tới, Sở Tài chính sẽ tham mưu UBND thành phố phương án điều tiết phù hợp, đảm bảo hiệu quả xây dựng nông thôn mới trên địa bàn.

Ông Trần Nam Hưng, Phó Chủ tịch UBND thành phố cho rằng, mục tiêu cốt lõi của nông thôn mới vẫn là đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng lên. Trong đó, hộ nghèo phải được đánh giá đúng thực chất, không chạy theo thành tích; đồng thời đầu tư hạ tầng thiết yếu cho người dân, nhất là vùng sâu, vùng xa như điện, nước sinh hoạt…

Về rà soát tiêu chí nông thôn mới của các xã sau sáp nhập, ông Trần Nam Hưng đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tham mưu UBND thành phố về bộ tiêu chí phù hợp trong giai đoạn này và lập ngay kế hoạch rà soát. Ông Hưng yêu cầu phương pháp làm việc phải khoa học, phù hợp thực tế để nắm chắc tiêu chí và định hướng xây dựng nông thôn mới của 30 xã chưa đạt. Đồng thời thống nhất việc điều chỉnh quy hoạch nông thôn mới của các xã sau sáp nhập để cấp xã có lộ trình phấn đấu, kế hoạch đầu tư phù hợp.

Đặc biệt trước mắt, phải đảm bảo tiến độ giải ngân Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới năm 2025 đạt 100%.